Elektromobilność, czyli wykorzystanie napędu elektrycznego w transporcie drogowym, jest zjawiskiem o relatywnie krótkiej historii. Niemniej jednak, wysokie tempo rozwoju na przestrzeni ostatnich lat, a także optymistyczne prognozy na przyszłość pozwalają przypuszczać, że rozwój tej technologii posiada potencjał, by wywrzeć znaczący wpływ na środowisko (redukcja emisji), sektor elektroenergetyczny (wzrost zapotrzebowania na energię) oraz szerzej pojętą gospodarkę (redukcja zależności od ropy naftowej, rozwój nowej gałęzi transportu, transformacja przemysłu motoryzacyjnego) - pisze w analizie ekspert Instytutu Jagiellońskiego, Krystian Krupa. Analiza ukazała się na łamach drugiego wydania kwartalnika IJ - Polish Energy Brief. 

zobacz także

Oszczędzanie energii. Czy warto i jak to robić?

Miesięcznik Instytutu Jagiellońskiego 12/2022

1. Kontekst globalny: kluczowe dane i prognozy

Początków współczesnej elektromobilności upatrywać można w roku 2010, kiedy to liczba pojazdów elektrycznych na świecie przekroczyła symboliczna granicę 10 tys. szt. Według danych Międzynarodowej Agencji Energii (MAE), na koniec roku 2017 globalna liczba samochodów zasilanych energią elektryczną przekroczyła 3 mln sztuk (Rys. 1), a szacowane tempo rozwoju na przestrzeni ostatnich pięciu lat to ok. 70% rdr.

Choć w porównaniu do globalnej liczby pojazdów spalinowych (ok. 1,3 mld szt.) wspominanie 3 mln sztuk to mniej niż 1% całości, najbardziej aktualne prognozy rozwoju wskazują, iż w horyzoncie roku 2030 liczba pojazdów elektrycznych osiągnie co najmniej 130 mln szt. (MAE), a w roku 2040 – około 560 mln szt. (Bloomberg New Energy Finance).

Rys. 1 Liczba pojazdów z napędem elektrycznym na świecie [tys. szt.] w latach 2005-2017

*BEV (ang. battery electric vehicle) – samochody w pełni elektryczne

**PHEV (plug-in hybrid electric vehicle) – samochody hybrydowe, tj. spalinowo-elektryczne

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Międzynarodowej Agencji Energii

Liderami w zakresie rozwoju elektromobilności na świecie są Chiny oraz USA (odpowiednio ok. 1.228 tys. szt. oraz ok. 762 tys. szt. pojazdów), natomiast w przypadku Europy prym wiodą Norwegia (ok. 176 tys. szt.), Wielka Brytania (ok. 134 tys. szt.) oraz Holandia (ok. 119 tys. szt.). W powyższych pięciu krajach znajduje się 78% światowej liczby samochodów elektrycznych.

2. Elektromobilność w Polsce

Polska wpisuje się w globalny trend rozwoju elektromobilności (Rys. 2), choć w ujęciu łącznej liczby pojazdów elektrycznych (ok. 3 tys. szt.), a także w przeliczeniu na 1 na milion mieszkańców (ok. 80 szt., por. Tab. 1) zajmuje obecnie jedno z dalszych miejsc na świecie. Podobnie rzecz ma się w przypadku publicznej infrastruktury ładowania, gdzie Polska z liczbą ok. 840 ładowarek (według danych Europejskiego Obserwatorium Paliw Alternatywnych na koniec roku 2018) plasuje się poniżej średniej dla Europy, wynoszącej ok. 6.000 szt.

Pomimo relatywnie mniejszej skali rozwoju elektromobilności warto jednakże wskazać, iż krajowe tempo rozwoju tego zjawiska – średnio ok. 85% na przestrzeni ostatnich pięciu lat – jest większe niż wspomniane wcześniej 70% rdr w skali globalnej, co pozwala dostrzec potencjał na najbliższe lata.

Rys. 2 Liczba pojazdów elektrycznych w Polsce [szt.] w latach 2011-2018

*BEV (ang. battery electric vehicle) – samochody w pełni elektryczne

**PHEV (plug-in hybrid electric vehicle) – samochody hybrydowe, tj. spalinowo-elektryczne

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Europejskiego Obserwatorium Paliw Alternatywnych

Tab. 1 Kraje z największą i najmniejszą liczbą pojazdów elektrycznych na 1 mln mieszkańców [szt.]

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Europejskiego Obserwatorium Paliw Alternatywnych oraz Międzynarodowej Agencji Energii

W oparciu o dane Europejskiego Obserwatorium Paliw Alternatywnych za rok 2018 warto odnotować fakt, że po polskich drogach porusza się 100 w pełni elektrycznych autobusów, co pozycjonuje Polskę w czołówce krajów europejskich, tuż za Holandią (371 szt.), Wielką Brytanią (228 szt.) i Austrią (160 szt.) oraz przed Niemcami (83 szt.) Norwegią (61 szt.) i Szwecją (59 szt.).

3. Kluczowe czynniki rozwoju elektromobilności na świecie i w Polsce

Dalszy rozwój elektromobilności w Polsce będzie wypadkową kilku najważniejszych czynników, które warunkują ewolucję tego zjawiska również w skali globalnej (Tab. 2). Warto zaznaczyć, że wiele z powyższych czynników jest ze sobą powiązanych i współzależnych, dlatego należy rozpatrywać je wielopłaszczyznowo. Dla przykładu popyt na samochody elektryczne jest pochodną nie tylko ceny zakupu – warunkowanej kosztem baterii (postęp technologiczny) oraz dostępnością systemów wsparcia zakupu – lecz także świadomości ekologicznej, kosztów eksploatacji, a także zasięgu, czasu ładowania oraz dostępności infrastruktury. Należy także zwrócić uwagę, że dotychczasowy wzrost elektromobilności w Chinach, USA i wielu krajach Europy jest silnie skorelowany ze wsparciem ze strony państwa.

Tab. 2 Kluczowe czynniki rozwoju elektromobilności na świecie i w Polsce

*Łączny koszt posiadania (TCO, ang Total Cost of Ownership) zależy od większości wskazanych powyżej czynników, w tym zwłaszcza od kosztu baterii, kosztu zużycia energii (kWh/100 km) oraz od rządowych systemów wsparcia

Źródło: opracowanie własne

Patrząc kompleksowo przez pryzmat powyższych uwarunkowań, a także podejmując próbę odpowiedzi na tytułowe pytanie, bezsprzecznym wydaje się, że na obecnym stadium rozwoju elektromobilności w Polsce kluczową rolę do odegrania mają czynniki natury legislacyjno-państwowej, które powinny zapewnić stworzenie odpowiedniej, spójnej polityki wsparcia bazującej na:

• rzetelnej analizie zjawiska (z uwzględnieniem okresowych aktualizacji),  
• rozpoznaniu możliwości i ograniczeń (ryzyk) w zakresie stymulacji zjawiska oraz
• stworzeniu prostych, przejrzystych i skutecznych rozwiązań dla nabywców i użytkowników pojazdów oraz inwestorów w infrastrukturę ładowania.